LỜI NÓI ĐẦU

Lịch sử Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XIV là tập thứ hai trong bộ Thông sử nhiều tập của Viện Sử học. Thế kỷ X - XIV là một thời kỳ lịch sử có vị trí hết sức đặc biệt trong tiến trình lịch sử Việt Nam. Đây vừa là thời kỳ quá độ từ kỷ nguyên bị áp bức thống trị của phong kiến nước ngoài sang kỷ nguyên độc lập tự chủ của đất nước, bắt đầu bằng một thế kỷ bản lề - Thế kỷ X - khôi phục, củng cố, xây dựng và bảo vệ nền độc lập tự chủ của quốc gia Đại Cồ Việt non trẻ; đồng thời cũng là thời kỳ có những bước phát triển Kỷ diệu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước với nhiều thành tựu rực rỡ trên nhiều lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hoá và xã hội của quốc gia Đại Việt hùng cường dưới triều đại Lý và Trần (thế kỷ XI - XIV).

Với tập sử này, lịch sử đất nước sẽ được nghiên cứu và biên soạn trên tất cả các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hoá và xã hội trong năm thế kỷ (X - XIV) trải qua các thời họ Khúc, họ Dương, đến các vương triều Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý và Trần.

Trên cơ sở những thành tựu nghiên cứu của giới sử học, kết hợp với những kết quả nghiên cứu mới về giai đoạn lịch sử này, nhóm biên soạn đã đi sâu hơn, toàn diện hơn về lịch sử Việt Nam thế kỷ X - XIV và chú trọng nhiều hơn tới những vấn đề lịch sử kinh tế - xã hội mà trước đây các công trình nghiên cứu chưa có điều kiện thực hiện.

Sách gồm 12 chương tương ứng với ba thời kỳ lịch sử lớn của dân tộc: Thời kỳ thứ nhất: ứng với các họ Khúc - Dương - Ngô - Đinh - Tiền Lê (Thế kỷ X); Thời kỳ thứ hai: Đại Việt thời Lý (Thế kỷ XI - đầu XIII), Thời kỳ thứ ba: Đại Việt thời Trần (Đầu thế kỷ XIII - cuối thế kỷ XIV).

Ngoài 11 chương trình bày về toàn bộ diễn biến của lịch sử Việt Nam dưới các thời họ Khúc, Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý và Trần thì sách còn có một chương riêng (chương 12) viết về Vương quốc Champa (Thế kỷ X- XIV).

Thế kỷ X - XIV là thời gian nước Đại Cồ Việt và Đại Việt hình thành và phát triển. Phạm vi lãnh thổ của nước Đại Cồ Việt và Đại Việt lúc đầu còn giới hạn ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, sau được mở rộng ra các vùng Trung du, miền núi Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ ngày nay. Từ Đèo Ngang trở vào là địa bàn cư trú của nhiều tộc người thuộc các nhóm ngôn ngữ Môn - Khơme (dòng Nam Á) và Mã Lai (Malayo - Polynésien) dòng Nam Đảo thuộc vương quốc Champa. Dần dần trong quá trình tích hợp lịch sử, những tộc người này đã hoà nhập với tộc người Việt, trở thành một trong những bộ phận quan trọng trong cộng đồng thống nhất Đại Việt. Vì vậy, trong tập Thông sử này, Lịch sử của vương quốc Champa đương thời cũng được coi như là một phần trình bày không thể thiếu của cuốn sách.

Nhóm tác giả đã cố gắng khai thác tài liệu và biên soạn theo tinh thần khách quan, chân thực, phản ánh đúng tiến trình lịch sử đã từng diễn ra trong năm thế kỷ (X - XIV), hạn chế những bình luận sử học theo chủ quan của người viết. Mặc dù vậy, do hạn chế về thời gian, tư liệu và trình độ, tập sách chắc chắn sẽ khó tránh khỏi những thiếu sót. Nhóm tác giả rất mong được độc giả góp ý đề có thể bổ sung và hoàn thiện trong các lần tái bản.

Chủ biên

PGS. TS. Trần Thị Vinh