LỜI NÓI ĐẦU

Lịch sử Việt Nam thời kỳ 1954-1975 là lịch sử của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và chiến đấu chống cuộc chiến tranh phá hoại của Mỹ ở miền Bắc; đồng thời là lịch sử của cuộc kháng chiến trường kỳ 21 năm chống Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm của nhân dân Việt Nam, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975) được coi là thừ thách lớn nhất đối với dân tộc Việt Nam từ sau thử thách của hom nghìn năm Bắc thuộc và sau gần một trăm năm chống ách thống trị và chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp.

Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thiên anh hùng ca vĩ đại nhất trong lịch sử dựng nước và giữ nước của nhân dân Việt Nam, đánh dấu một bước ngoặt quyết định trong lịch sừ dân tộc, đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của độc lập và xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong 21 năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam, giai đoạn từ 1965 đến 1975 là giai đoạn gay go, ác liệt nhất, thể hiện sức mạnh quân sự và thí nghiệm các học thuyết chiến tranh của Mỹ; giai đoạn chứng tỏ sự sáng suốt trong chỉ đạo của Đàng Cộng sản, sự thông minh và ý chí kiên cường của quân đội và nhân dân Việt Nam, giai đoạn quyết định của cuộc chiến mà thắng lợi cuối cùng thuộc về nhân dân Việt Nam.

Trong giai đoạn này, để cứu vãn nguy cơ sụp đổ của chế độ "Việt Nam Cộng hòa", cùng với việc tăng cường viện trợ về kinh tế và quân sự, Mỹ thực hiện chiến lược "Chiến tranh cục bộ", trực tiếp đưa quân đội Mỹ và quân đội các nước đồng minh vào miền Nam, tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc với âm mưu ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc cho miền Nam, "tìm diệt" lực lượng vũ: trang cách mạng và "bình định" miền Nam. Sau thất bại của chiếm lược này, từ năm 1969, Mỹ chuyển hướng thực hiện chiến lược "Việt Nam hóa chiến tranh" thâm độc, nhằm lôi kéo, chia rẽ các nước đồng minh của Việt Nam, thực hiện cuộc chiến tranh ở miền Nam bằng tiền và vũ khí Mỹ thông qua chính quyền và quân đội Sài Gòn.

Để đối phó với các chiến lược chiến tranh của Mỹ, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã thực thi đường lối kháng chiến đúng đắn vả sáng tạo. Đó là đường lối giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc vả chủ nghĩa xã hội, thực hiện đồng thời hai cuộc cách mạng: Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và Cách mạng giải phóng dân tộc ở miền Nam. Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam là cuộc kháng chiến trường kỳ, toàn dân, toàn diện; là đường lối xây dựng, phát huy sức mạnh của cả một dân tộc chiến đấu vì độc lập và tự do cho Tổ quốc; đường lối liên minh chiến đấu với nhân dân Lào và Campuchia, đoàn kết vời nhân dân yêu chuộng hòa bình, tiến bộ trên thế giới mà trực tiếp hà nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa, nhất là hai nước Liên Xô và Trung Quốc.

Với đường lối kháng chiến đúng đắn và sáng tạo của Đảng, và tinh thần "Không có gì quý hơn độc lập, tự do", nhân dân Việt Nairn đã từng bước đánh bại các chiến lược chiến tranh thâm độc của Mỹ, kết thúc bằng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Đến nay, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã lùi xa hơn 35 năm. "Năm tháng sẽ trôi qua, nhưng thắng lợi của nhân dân ta trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mãi mãi ghi vào lịch sử dân tộc ta như một trong những trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người và đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỷ XX, một sự kiện có tam quan trọng quốc tế to lớn và có tính thời đại sâu sắc"[1].

Lịch sử Việt Nam từ năm 1965 đến năm 1975 nhằm giới thiệu một cách chân thực, khách quan, toàn diện và hệ thống từ âm mưu, kế hoạch xâm lược của đế quốc Mỹ trong cuộc chiến tranh, đến chủ trương, đường lối xây dựng và kháng chiến của Đàng; quá trình xây dựng và bảo vệ miền Bắc, đấu tranh anh dũng của quân và dân miền Nam trong những năm tháng ác liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ trên tất cả các mặt từ chính trị, kinh tế, quân sự, ngoại giao, văn hóa...

Công trình này do nhóm tác giả Viện Sừ học biên soạn:

- PGS.TS. Nguyễn Văn Nhật: Lời nói đầu, Chương IV, Chương VI và Kết luận

- TS. Đỗ Thị Nguyệt Quang: Chương I và Chương II

- PGS.TS. Đinh Quang Hải: Chương III và Chương V

Để thực hiện cuốn sách này, các tác giả đã cố gắng sưu tầm, bổ sung các nguồn tài liệu mới; phân tích, đối chiếu, so sánh để xác minh độ chính xác, tin cậy của tài liệu, sự kiện. Tuy vậy, chắc chắn còn có những tài liệu quý mà chúng tôi chưa có điều kiện tiếp cận. khai thác và thẩm định.

Cuốn sách được biên soạn trên cơ sở tham khảo, kế thừa những tài liệu cũng như các quan điểm của các công trình liên quan đã được công bố, nhất là các bộ sách lịch sử do các tác giả Viện Sử học biên soạn. Chúng tôi xin phép và chân thành cảm ơn các tác giả đi trước về sự kế thừa này.

Chúng tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đối với sự quan tâm, giúp đỡ của Lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, các đồng nghiệp tại Viện Sử học và các cơ quan bạn đã tạo mọi điều kiện để chúng tôi hoàn thành công trình này.

Do hạn chế về năng lực cũng như về tài liệu, chắc chắn công trình không tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót nhất định. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp để lần xuất bản sau công trình sẽ được hoàn thiện hơn.

TM. Nhóm tác giả

GS.TS. NGUYỄN VĂN NHẶT