Trong hơn hai mươi năm làm nghề báo chí, tôi đã học được điều là không bao giờ từ chối nghe một câu chuyện cho dù nó là câu chuyện kỳ quặc. Và, câu chuyện của Victor Ostrovsky đối với tôi cũng vậy.

            Một buổi chiều tháng 4 năm 1988, tôi đang làm việc tại phòng trưng bày của báo chí Nghị viện ở Ottawa thì Victor Ostrovsky gọi điện thoại nói rằng ông có một câu chuyện rất đặc biệt có thể làm tôi quan tâm. Tôi vừa cho xuất bản cuốn Những người bạn ở địa vị cao, trong đó, tôi vạch những vụ bê bối làm liên lụy đến Thủ tướng Canada hiện nay và Chính phủ của ông. Victor tuyên bố với tôi rằng ông thích cách mổ xẻ vấn đề của tôi và đó là điều khiến ông quyết định nói chuyện với tôi. Ông không đi vào chi tiết vấn đề, mà đề nghị tôi dành cho ông mười lăm phút tại quán cà phê. Trong ba giờ đồng hồ, tôi luôn bị ông ta cuốn hút. Phải nói rằng câu chuyện của Victor rất giá trị.

            Phản ứng đầu tiên của tôi, tất nhiên là phải suy nghĩ: “Làm thế nào biết được điều ông ta khẳng định là đúng?” Một cuộc điều tra nhanh chóng trong giới hữu trách, thêm vào ý muốn của ông ta là việc kể ra những tên thật và sự buộc tội chính bản thân mình đã thuyết phục tôi thấy ông là một người tốt, một cựu điệp viên chân chính của Mossad.

            Cuốn sách này sẽ gây bối rối cho nhiều người, nó không cho thấy tính nhân đạo trong cái ngày tốt nhất của Victor. Một số người sẽ nhìn Victor như kẻ phản bội lại Israel. Không quan trọng, về phần mình, tôi xem ông ta là một người tin tưởng sâu sắc Mossad, một tổ chức tốt nhưng đã bị làm biến chất, một lý tưởng không thực tế mà các giấc mơ của nó đã bị phá bỏ bởi một thực tế khắt khe, bởi một ai đó tin rằng Mossad như mọi tổ chức khác của Chính phủ - phải chịu trách nhiệm công khai về những hành động của mình. Ngay cả CIA cũng phải báo cáo các tài khoản của mình với một Quốc hội được bầu ra, còn Mossad thì không.

            Ngày 1 tháng 9 năm 1951, Thủ tướng đương thời, David Ben Gourion, bằng sắc lệnh, đã quyết định thành lập Cơ quan Tình báo Mossad, không phụ thuộc Bộ Ngoại giao Israel. Mặc dù mọi người đều biết sự tồn tại của nó - những nhà chính trị đôi khi ngạo mạn với những thắng lợi của mình - cơ quan Mossad vẫn tồn tại là một tổ chức ma. Nó không lấy lương trong ngân sách của Nhà nước Israel. Và tên tuổi của người phụ trách nó không bao giờ được công bố, chừng nào người đó còn đương nhiệm. Một trong các chủ đề của cuốn sách này là dựa trên chính kiến của Victor cho rằng Mossad đã tránh không chịu bất kỳ sự kiểm soát nào. Thủ tướng, chính thức mà nói là chịu trách nhiệm, nhưng ông đã không có một chút quyền nào đối với những hoạt động của Mossad, mà ngược lại, ông thường bị Mossad điều khiển.

            Ở Israel, ngay cả Thủ tướng, nguyên tắc chịu trách nhiệm với các Cơ quan Mật vụ, cũng chỉ biết đã có một nhiệm vụ bí mật khi công việc này đã được kết thúc. Còn công khai, ít khi có sự thông báo về một nhiệm vụ bí mật và không có một uỷ ban nào giám sát các hoạt động của Mossad, cũng như các nhân viên của họ.

            Tầm quan trọng của công việc kiểm tra chính trị các Cơ quan Mật vụ đã được ngài William Stephenson nhấn mạnh trong lời nói đầu của cuốn A man called intrepid (Một người dũng cảm - ND), trong đó ông chứng minh rằng tình báo là không thể thiếu được đối với các nước dân chủ, nó bảo vệ các nước dân chủ tránh khỏi một sự tàn phá, và có thể tránh cho họ một sự huỷ diệt hoàn toàn.

            “Trong số những kho vũ khí ngày càng trở nên phức tạp và tăng lên trên thế giới - Ông viết - tình báo là một vũ khí chủ yếu, thậm chí có thể là quan trọng nhất. Nhưng nó cũng là nguy hiểm nhất, vì những bí mật đang bao quanh nó. Để tránh có sự lạm dụng, người ta phải lập nên hàng rào bảo vệ phải không ngừng kiểm tra chúng một cách nghiêm ngặt. Nhưng, cũng như trong bất kỳ một doanh nghiệp nào, nhân phẩm và sự khôn ngoan của những người gánh vác trách nhiệm đó là những điều quyết định. Tự do của nhân dân hoàn toàn dựa trên sự liêm khiết của những người đang kiểm soát các Cơ quan Tình báo”.

           Câu chuyện của Victor nêu lên một vấn đề khác: Một nhân viên bé nhỏ của Học viện (người ta gọi là Mossad), làm thế nào có thể biết được như vậy về tổ chức này? Vậy mà, câu trả lời lại bắt nguồn từ một sự đơn giản ngây thơ.

            Thoạt đầu, Mossad là một tổ chức nhỏ bé.

            Cơ quan Mossad - bạn có thể tin hoặc không, chỉ được cấu tạo bởi từ 30 đến 35 sỹ quan, hay gọi là katsa, được trải ra toàn thế giới, cắt nghĩa cho con số thấp không thể tin được, như các bạn đã biết trong cuốn sách này, dựa trên thực tế là, khác với các nước khác, Israel có thể tuyển mộ trong cộng đồng những người Do Thái trên thế giới những cán bộ tận tụy cho những vị trí then chốt. Israel, vì thế mà có cả một mạng lưới những người tình nguyện Do Thái trợ lực, gọi là các Sayanim, độc nhất vô nhị trên thế giới. Victor đã ghi trong một cuốn nhật ký những kinh nghiệm riêng của mình và nhiều điều khác mà người ta đã kể cho ông nghe. Nếu như chữ viết của ông chưa hoàn hảo, thì ngược lại, ông có một trí nhớ ghi lại các bản đồ, kế hoạch và những tư liệu khác có thể thấy là, không thể thiếu được đối với những thắng lợi của các hoạt động tình báo. Nhờ ở tầm cỡ nhỏ bé của tổ chức và nhờ có những mối quan hệ chặt chẽ với các nhân viên của tổ chức, ông có thể tham khảo được các hộp phiếu thông tin bí mật và thu lượm được những câu chuyện với giọng nói sinh động, điều mà một điệp viên trẻ của CIA hoặc của KGB, không bao giờ làm được. Thậm chí khi họ đã ở trong thời kỳ bùng nổ thông tin, các đồng nghiệp của ông và chính ông có thể hỏi trung tâm điện toán của Mossad, và họ mất nhiều giờ để nghiên cứu những chi tiết nhỏ nhất về những hoạt động thực sự của Mossad, mà mục đích là để dạy cho những tân binh trẻ chuẩn bị bước vào hoạt động sẽ tránh vấp phải những sai lầm đã xảy ra trong quá khứ.

            Ngoài ra, sự gắn bó đặc biệt mang tính lịch sử của cộng đồng người Do Thái, chính kiến của họ, ngoại trừ những sự bất đồng về chính trị, tất cả người Do Thái phải đoàn kết lại để đương đầu với kẻ thù, đem theo lòng tin giữa những nhân viên của Mossad với nhau mà người ta không thể tìm thấy điều đó trong các điệp viên của CIA hoặc của KGB chẳng hạn. Tóm lại, họ cảm thấy tự do trong nói chuyện với nhau và không phải giấu giếm.

            Tôi muốn cảm ơn Victor về việc ông đã đem đến cho tôi cơ may để làm sáng tỏ câu chuyện đáng chú ý này. Tôi cũng muốn bày tỏ sự cảm ơn với vợ tôi, bà Lydia, về những sự động viên đáng kể của bà. Việc xuất bản cuốn sách này, đã làm tôi lo lắng và phiền muội hơn cả những công việc điều tra có tính chính trị thông thường.

            Tôi cũng xin ghi nhận rằng, thư viện của Nghị viện Ottawa, lúc nào cũng là một nguồn giúp đỡ quý báu đối với tôi.

            Tháng 7 năm 1990

            Claire Hoy