MÔ TẢ CÔNG VIỆC
Chuyên viên tham vấn tâm lý là người trực tiếp hỗ trợ, lắng nghe và đưa ra những định hướng, giải pháp giúp thân chủ (khách hàng) giải quyết các khó khăn về tinh thần, cảm xúc hoặc mối quan hệ xã hội. Công việc này không nhằm thay thế bác sĩ tâm thần hay kê đơn thuốc, mà tập trung vào việc đồng hành, khai mở tiềm năng và hỗ trợ thân chủ tìm ra giải pháp phù hợp cho vấn đề của họ. Các chuyên viên tham vấn thường làm việc tại trường học, trung tâm tư vấn, bệnh viện, doanh nghiệp, hoặc làm việc độc lập.
Các nhiệm vụ chính của một chuyên viên tâm lý bao gồm:
1. Lắng nghe và tiếp nhận thông tin từ thân chủ
- Tổ chức các buổi trò chuyện trực tiếp, qua điện thoại hoặc trực tuyến để thân chủ chia sẻ vấn đề.
- Sử dụng kỹ năng lắng nghe tích cực để tạo cảm giác an toàn, tin tưởng.
- Ghi chép, lưu giữ thông tin một cách chính xác và bảo mật.
2. Đánh giá tình huống và xác định vấn đề
- Phân tích thông tin thân chủ cung cấp để nhận diện vấn đề chính.
- Sử dụng các công cụ tham vấn hoặc trắc nghiệm tâm lý (nếu cần) để hỗ trợ đánh giá.
- Xác định mục tiêu tham vấn ngắn hạn và dài hạn cùng với thân chủ.
3. Thực hiện các buổi tham vấn
- Xây dựng mối quan hệ tham vấn dựa trên sự tin tưởng và tôn trọng.
- Sử dụng các phương pháp tham vấn phù hợp như tham vấn cá nhân, tham vấn nhóm, tham vấn gia đình,...
- Hướng dẫn thân chủ nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ và khuyến khích họ tự tìm ra giải pháp.
- Theo dõi sự tiến triển sau từng buổi gặp.
4. Hỗ trợ và định hướng giải pháp
- Đưa ra gợi ý, định hướng phù hợp với bối cảnh văn hóa, xã hội và điều kiện của thân chủ .
- Giúp thân chủ xây dựng kỹ năng ứng phó với căng thẳng, xung đột hoặc cảm xúc tiêu cực.
- Khi cần thiết, kết nối thân chủ với các dịch vụ hỗ trợ khác như bác sĩ tâm thần, chuyên gia pháp lý, hoặc tổ chức xã hội.
5. Quản lý hồ sơ và bảo mật thông tin
- Lập và quản lý hồ sơ tham vấn đầy đủ và có hệ thống.
- Đảm bảo thông tin của thân chủ được bảo mật tuyệt đối, chỉ chia sẻ khi có sự đồng ý hoặc vì lý do an toàn khẩn cấp.
YÊU CẦU CHUNG
Để trở thành chuyên viên tham vấn tâm lý, ứng viên không chỉ cần nền tảng học vấn và kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn phải có kỹ năng giao tiếp, khả năng xử lý tình huống và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Công việc này đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức tâm lý học, kỹ năng tham vấn và sự thấu cảm sâu sắc đối với con người.
1. Trình độ học vấn và kỹ năng chuyên môn
- Bằng cấp: tốt nghiệp đại học hoặc sau đại học trong các ngành Tâm lý học, Tham vấn – Trị liệu tâm lý, Công tác xã hội hoặc các ngành có liên quan. Những ứng viên có chứng chỉ hoặc khóa đào tạo ngắn hạn chuyên sâu về tham vấn tâm lý sẽ có lợi thế lớn.
- Kiến thức chuyên môn: nắm vững các lý thuyết tâm lý học cơ bản và ứng dụng trong tham vấn, đồng thời hiểu rõ các dạng rối nhiễu tâm lý như lo âu, trầm cảm, áp lực học tập, xung đột hôn nhân – gia đình.
- Kỹ năng tham vấn: có khả năng sử dụng các kỹ thuật tham vấn đa dạng, từ tham vấn cá nhân cho đến tham vấn nhóm và gia đình; có khả năng thu thập, phân tích thông tin từ thân chủ để nhận diện vấn đề chính, xây dựng mục tiêu tham vấn và kế hoạch hỗ trợ.
- Quản lý hồ sơ và bảo mật: thành thạo việc ghi chép, lưu trữ hồ sơ tham vấn theo chuẩn mực chuyên môn, đảm bảo tuân thủ nguyên tắc bảo mật thông tin tuyệt đối.
2. Kỹ năng mềm
- Giao tiếp hiệu quả: có khả năng trình bày rõ ràng, sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, biết điều chỉnh cách diễn đạt phù hợp với độ tuổi, trình độ học vấn và hoàn cảnh của từng thân chủ.
- Lắng nghe và thấu cảm: biết cách lắng nghe tích cực, chú ý đến cả lời nói và cảm xúc của thân chủ. Có khả năng đặt mình vào vị trí của thân chủ để hiểu sâu sắc vấn đề của họ.
- Quản lý cảm xúc: biết kiểm soát cảm xúc cá nhân, giữ được sự bình tĩnh và khách quan trong mọi tình huống, kể cả khi thân chủ đang ở trạng thái khủng hoảng.
- Giải quyết vấn đề: linh hoạt trong việc đưa ra các phương án xử lý, có khả năng nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ, giúp thân chủ tìm ra giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của họ.
- Làm việc nhóm: có thể phối hợp hiệu quả với giáo viên, bác sĩ, chuyên gia xã hội, gia đình hoặc đồng nghiệp trong các trường hợp cần sự hỗ trợ liên ngành.
3. Phẩm chất cá nhân
- Kiên nhẫn và tôn trọng: luôn giữ thái độ tôn trọng thân chủ, không phán xét, không áp đặt ý kiến cá nhân.
- Đạo đức nghề nghiệp: có trách nhiệm trong công việc, tuân thủ nguyên tắc nghề nghiệp, bảo mật tuyệt đối thông tin và không lợi dụng thân chủ vì bất kỳ lý do gì.
- Tinh thần hỗ trợ: sẵn sàng đồng hành lâu dài cùng thân chủ, kể cả khi tiến trình thay đổi còn chậm.
- Tự học và phát triển bản thân: luôn tìm cách nâng cao kiến thức và kỹ năng qua sách báo, hội thảo, đào tạo để cải thiện chất lượng tham vấn.
YÊU CẦU ĐỐI VỚI NGƯỜI KHIẾM THỊ
Ứng viên khiếm thị tham gia vào nghề chuyên viên tham vấn tâm lý cần đáp ứng các yêu cầu cơ bản như mọi ứng viên khác. Tuy nhiên, để công việc diễn ra thuận lợi, có một số điểm cần lưu ý và điều chỉnh cụ thể:
1. Khả năng tiếp cận thông tin và công cụ hỗ trợ
Do phần lớn công việc của tham vấn viên liên quan đến ghi chép, lưu trữ và tham khảo tài liệu, người khiếm thị cần thành thạo trong việc sử dụng công nghệ hỗ trợ. Điều này bao gồm khả năng sử dụng máy tính và điện thoại thông minh cùng với phần mềm đọc màn hình. Nhờ đó, họ có thể truy cập, tìm kiếm và xử lý thông tin ở định dạng số thay cho tài liệu in trên giấy. Trong một số tình huống cần đến trắc nghiệm tâm lý dạng trực quan, ứng viên cần biết cách sử dụng công cụ thay thế hoặc phối hợp với đồng nghiệp để đảm bảo tính chính xác và đầy đủ trong quá trình tham vấn.
2. Kỹ năng giao tiếp
Người khiếm thị thường có thế mạnh trong việc lắng nghe, song lại hạn chế trong quan sát ngôn ngữ cơ thể. Vì vậy, họ cần đặc biệt rèn luyện khả năng diễn đạt bằng lời nói sao cho rõ ràng, dễ hiểu và truyền cảm. Đồng thời, kỹ năng nhận diện cảm xúc thân chủ thông qua giọng nói, tốc độ, nhịp thở hoặc những khoảng ngập ngừng trở nên vô cùng quan trọng, giúp bù đắp cho việc không nhìn thấy biểu cảm khuôn mặt. Bằng cách giao tiếp chân thành, kiên nhẫn và luôn giữ thái độ tôn trọng, ứng viên khiếm thị có thể tạo dựng được sự tin tưởng và mối quan hệ tham vấn tích cực với thân chủ.
3. Kỹ năng ghi nhớ thông tin
Do việc ghi chép thủ công trên giấy không thuận tiện, ứng viên cần có khả năng sử dụng các công cụ thay thế như thiết bị ghi âm hoặc ứng dụng quản lý hồ sơ điện tử. Những công cụ này giúp lưu giữ và sắp xếp thông tin một cách có hệ thống, dễ dàng truy xuất khi cần. Trong trường hợp không thể ghi chú ngay, ứng viên cũng cần rèn luyện kỹ năng ghi nhớ có tổ chức, biết cách nắm bắt và lưu giữ những điểm mấu chốt trong buổi tham vấn để đảm bảo không bỏ sót thông tin quan trọng.
Nếu ứng viên dùng trình đọc màn hình để ghi chép, ứng viên cần đảm bảo không làm cho bản thân mình và thân chủ bị sao nhãn hay phân tâm, mà cần tập trung lắng nghe và tháo gỡ vấn đề cho thân chủ.
CÂU CHUYỆN THÀNH CÔNG
Share via:
EmailFacebookTwitterGoogleLinkedin