Thông Báo Phát Hành Sao Mai Braille 25.5

Chúng tôi rất vui xin thông báo, chính thức phát hành Sao Mai Braille (SMB) phiên bản 25.5

Những điểm nổi bật trong bản phát hành này bao gồm: thay đổi và thêm tùy chọn dịch tài liệu nhằm giúp cải thiện việc chuyển đổi và định dạng văn bản chữ nổi; thiết lập nội dung cho header và footer trên trang nhất và trang chẵn lẻ; thêm trang thiết lập định dạng chữ nổi riêng cho danh sách (hỗ trợ kiểu BANA và cho phép tùy chỉnh); cập nhật lên LibLouis 3.33 với 4 bảng dịch mới; cải thiện chức năng mở lưu biểu thức toán với tập tin DOCX,, đọc và dịch biểu thức.

Như thường lệ, thư viện dịch nhạc Bừng Sáng của chúng tôi cũng được cập nhật với nhiều cải thiện và tính năng tuyệt vời mới như hỗ trợ nhiều tùy chọn phát nhạc trong chế độ duyệt, phát theo staff, part hay tất cả các part; transpose; xử lý hiệu ứng cho articulation, ornament, luyến/nối v.v.; quản lý tempo, bật/tắt metronome; cải thiện các thuật toán xử lý những trường hợp phức tạp như doubling, báo lặp, kẹp một phần, luyến chồng xuất hiện cùng lúc v.v.

Xem và tải về từ trang chính của Sao Mai Braille.

Image

Image

Image

Dưới đây là chi tiết về các chức năng và cải thiện mới trong bản phát hành này.

Thay Đổi Và Thêm Tùy Chọn Định Dạng Bản Dịch

Đây là một thay đổi quan trọng ở bản phát hành 25.5, trong việc quản lý định dạng khi dịch từ chữ sáng sang chữ nổi. Kiểu định dạng tài liệu chữ nổi cũ có một số hạn chế như: không lưu đầy đủ các thông tin kiểu chữ; không quản lý được các đối tượng chèn (hình ảnh, bản nhạc, biểu thức toán, bảng dữ kiện và mục lục); khả năng dịch ngược mà vẫn giữ kiểu chữ. Trong khi tùy chọn dịch với kiểu định dạng tài liệu mới sẽ giải quyết được những giới hạn đó.

Kiểu định dạng mới này hoạt động gần như đồng bộ với bản chữ sáng. Các kiểu chữ như heading hay thuộc tính phông vẫn chưa được định dạng ra chữ nổi, nên sau khi dịch qua bản chữ nổi rich-text với phím lệnh Ctrl+Alt+t, vẫn cần phải chọn "View as BRF" từ menu View hoặc nhấn F8 để xem bản chữ nổi được định dạng hoàn toàn.

Trong khi đó, mặc định khi nhấn Ctrl+t để chuyển đổi từ chữ sáng sang chữ nổi, mọi đối tượng chèn và kiểu phông đều được dịch và định dạng hoàn toàn ra chữ nổi thuần túy. Nên nó sẽ không giữ lại bất kỳ thông tin kiểu phông hay đối tượng chèn từ văn bản gốc chữ sáng.

Tuy nhiên, sau khi đã dịch qua chữ nổi định dạng thuần túy này, bạn hoàn toàn vẫn có thể làm việc giống với tùy chọn kiểu dịch định dạng được đề cập ở trên, như gán kiểu chữ, chèn bản nhạc/biểu thức v.v.

Lưu ý, cũng với lệnh dịch tương tự, có thể dịch ngược từ bản chữ nổi sang chữ sáng.

Vài điểm chú ý cho những thay đổi của kiểu dịch mặc định (Ctrl+t) và tùy chọn kiểu dịch mới (Ctrl+Alt+t).

Biểu thức Toán và bản nhạc:

• Đều được dịch ra văn bản chữ nổi thuần túy khi chèn hoặc dịch từ chữ sáng. Trong khi đối tượng biểu thức và bản nhạc được chèn gốc thì mặc định được ẩn đi. Chọn “Math, music objects” ở menu View để hiển thị.
• Khi chọn hiển thị biểu thức/bản nhạc, có thể làm việc với các đối tượng này như khi ở bên cửa sổ văn bản chữ sáng. Ví dụ: tại vị trí đối tượng, nhấn Alt+Enter để mở hộp thoại chỉnh sửa biểu thức hoặc hộp thoại Thông tin bản nhạc; hay nhấn Shift+F5 mở chế độ duyệt.

Hình ảnh:

• Nếu chọn “Giữ hình gốc” trong trang thiết lập Hình nổi, hình sẽ được giữ và dịch qua bản chữ nổi. Nếu không chọn, chương trình sẽ bỏ qua các hình khi dịch sang chữ nổi.
• Hai tùy chọn Chuyển mọi hình sang hình nổi và Dịch mô tả hình chỉ hoạt động khi dịch sang văn bản chữ nổi thuần túy.

Đầu Trang Và Chân Trang

Thêm chức năng hiển thị nội dung ở đầu trang (header) và chân trang (footer) cho trang đầu tiên, trang chẵn và trang lẻ. Sau đây chỉ mô tả phần header, vì footer hoạt động tương tự.

Có 3 loại header: Header thông thường (cũng là header trang lẻ), Header trang chẵn, Header trang đầu tiên.

Khi chọn Header trong menu Xem (View), hệ thống sẽ hiển thị header thông thường (dùng cho tất cả các trang nếu không có tùy chọn khác).

Nếu bật tùy chọn Header trang đầu tiên (mặc định là tắt), thì header thông thường của trang 1 sẽ bị ẩn đi, thay bằng header riêng cho trang đầu tiên. Lúc này, header của trang 1 có thể trống và cần được nhập nội dung riêng. Các trang từ trang 2 trở đi vẫn dùng header thông thường. Nghĩa là header của trang 1 sẽ khác với phần còn lại.

Nếu bật tùy chọn Header trang chẵn (mặc định là tắt), thì header thông thường ở các trang chẵn sẽ bị ẩn và thay bằng header riêng cho trang chẵn. Header này cũng có thể trống và cần nhập nội dung riêng. Như vậy, nội dung header của các trang chẵn sẽ khác với các trang lẻ.

Khi tắt các tùy chọn Header trang đầu tiên hoặc Header trang chẵn, sẽ quay lại sử dụng header thông thường cho tất cả các trang.

Khi nhấn phím F2 để di chuyển đến phần đầu hoặc cuối trang, trình đọc màn hình sẽ đọc đúng loại header tương ứng.

Khi dịch qua lại giữa văn bản chữ nổi và chữ sáng, các loại header này đều được dịch.

Định Dạng Kiểu Danh Sách Chữ Nổi

Thêm trang thiết lập quy tắc định dạng kiểu danh sách chữ nổi riêng trong hộp thoại Tùy chọn -> Kiểu -> Danh sách. Trang gồm các tùy chỉnh sau:

• Loại danh sách: chọn loại danh sách đánh dấu (bullet) hoặc đánh số (numbering).
• Kiểu danh sách: Chọn Custom để tự thiết lập các tùy chọn cho từng cấp danh sách. Nếu chọn “BANA”, các cấp danh sách sẽ được thiết lập tự động theo thông tin định dạng lề như sau:
  Nếu chỉ có một cấp: canh lề trái theo level 1-3.
  Hai cấp: level 1-5 và 3-5.
  Ba cấp: level 1-7, 3-7, 5-7. V.v.
  Và hỗ trợ lên tối đa 6 cấp.
• Chèn dòng trắng ở trước: Chọn sẽ chèn dòng trắng phân cách giữa danh mục đầu tiên với văn bản đứng trước nó.
• Chèn dòng trắng ở sau: Chọn sẽ chèn dòng trắng phân cách giữa danh mục cuối cùng với văn bản đứng sau nó.
• Cấp danh sách: chỉ xuất hiện khi chọn kiểu danh sách là Custom. Liệt kê 6 cấp. Chọn một cấp và thiết lập quy tắc định dạng chữ nổi ở những tab sau đó.
  Mặc định, cấp 1 được thiết lập lề 3-1, cấp 2 5-1, cấp 3 là 7-1 v.v.
  
  • Thụt dòng đầu tiên: Chỉ định số khoảng trắng từ lề trái cho dòng đầu tiên của một mục danh sách.
  • Thụt lề trái: Chỉ định số khoảng trắng từ lề trái cho các dòng tiếp theo (runover lines) của một mục danh sách.
  • Thụt lề phải: Chỉ định số khoảng trắng giữa văn bản và lề phải cho tất cả các dòng của một mục danh sách.
  • Ký hiệu bắt đầu: Đặt ký hiệu chữ nổi dùng làm dấu báo mở đầu cho một mục danh sách.
  • Ký hiệu kết thúc: Đặt ký hiệu chữ nổi dùng làm dấu báo kết thúc cho một mục danh sách.

Nhạc

Bên cạnh những cải thiện và sửa lỗi, chế độ duyệt nhạc là phần chính có nhiều tính năng mới trong bản phát hành này.

Chức Năng Mới Trong Chế Độ Duyệt Bản Nhạc

Đứng tại vị trí bản nhạc được chèn, chọn “Chế độ duyệt” từ trình được Xem, hoặc nhấn Shift+F5 để mở chế độ duyệt nhạc.

• Phát nhạc khi duyệt đọc bản nhạc. Nội dung chữ nổi, văn bản mô tả và âm thanh của nốt được xuất ra đồng bộ với nhau. Có thể bật/tắt tùy chọn phát âm thanh và đọc văn bản mô tả nốt ngay trongcửa sổ duyệt.
• Xử lý phát nhiều nhạc cụ khác nhau cùng lúc, và dùng các thông số khai báo riêng của từng part.
• Tăng/giảm cao độ theo ký âm của bản nhạc.
• Hỗ trợ xử lý phát các hiệu ứng âm thanh của hệ thống và từng nốt bao gồm: tempo, dynamics, hairpin, pedal, luyến, nối, grace, trill, turn, tremolo, arpeggio, accent, tenuto, staccato, spiccato, staccatissimo.
• Chọn phạm vi phát: staff, part hiện tại hoặc tất cả các part. Trong cửa sổ duyệt, nhấn Tab đến mục “Play range” để chọn.
• Kế mục “Play range” là tùy chọn bật/tắt tiếng đánh nhịp/metronome.
• Hỗ trợ chức năng thay đổi tempo. Mặc định chương trình phát theo tempo được ghi trong bản nhạc. Nếu không có, sẽ phát theo tempo mặc định là 120 BPM.
  Để thay đổi, bỏ chọn mục “Default tempo”, sẽ xuất hiện thêm mục “Tempo (BPM)”, cho phép tùy chỉnh tốc độ mong muốn. Trong trường hợp bản nhạc có ghi nhiều tempo ở những đoạn khác nhau, chương trình sẽ tự động thay đổi tốc độ theo tỉ lệ tương ứng.
• Mục kế là tùy chọn âm lượng MIDI của chương trình.
• Tại ô hiển thị Braille hoặc text, nhấn Ctrl+Space để phát từ vị trí hiện tại về cuối bài. Space để play tiếp hoặc play lại item đang duyệt, pause hoặc resume.
• Thêm lệnh duyệt theo đoạn và bè. Đứng tại ô hiển thị Braille hoặc text, nhấn Ctrl+mũi tên lên/xuống để đi đến đoạn trước hoặc sau. Alt+mũi tên lên/xuống đến bè trước hoặc sau của staff hiện tại.
• Thêm tùy chọn đi đến dòng, trang và đoạn. Nhấn Ctrl+g hoặc tab đến mục “Go to” và chọn. Sau đó, tab qua ô kế bên, nhập số và nhấn Enter.
• Thêm 3 tùy chọn mới cho phần text output trong nav mod (thiết lập trong hộp thoại Options -> Music Braille -> Navigation mode):
  
  • Báo nốt trong nhóm theo/Report notes in group as: báo đúng giá trị thật (mặc định) hoặc báo theo hình nốt móc đơn (theo Braille). Ví dụ, 4 nốt 16^th khi được nhóm nốt trong chữ nổi, nốt đầu tiên được ghi đúng hình nốt 16^th, 3 nốt còn lại ghi bằng hình nốt móc đơn.
  • Báo dấu hóa theo/Report accidentals as: chọn “Âm phát” (sounding) để báo nốt thăng hoặc giáng theo đúng cao độ được phát. Chọn báo theo “Ký âm chữ nổi” (Written Braille), sẽ báo khi nốt đó được ghi dấu thăng hoặc giáng trong chữ nổi.
  • Báo vị trí phách/Report beat position: chọn sẽ báo thêm vị trí phách của nốt.
  • Khi “Báo quãng hợp âm” (Report chord intervals as chọn báo dạng tên nốt, dịch sẽ không nhân đôi quãng.
  • Ngoài ra, có nhiều cải thiện khác cho phần đọc với văn bản như báo bè khi thay đổi, lặng tự thêm, liên, nhân đôi.
• Đối với phần chữ nổi trong nav mode, hầu hết mọi tùy chọn dịch nhạc thiết lập trong hộp thoại Tùy chọn đều được áp dụng.

Xem clip ngắn, minh họa vài chức năng đọc bản nhạc trong chế độ duyệt tại:

Các cải thiện và chức năng mới trong phần dịch nhạc

Chủ yếu là cải thiện và sửa một số lỗi xuất hiện trong những bản nhạc lớn, có kiểu ký âm phức tạp.

• Sửa lỗi báo lặp sai tiết tấu trong một số trường hợp của nhịp 8, thiếu chấm 3 khi 2 đoạn lặp bị chen ngang bởi hairpin, và cải thiện nhiều cho thuật toán báo lặp một phần trong ô nhịp.
• Sửa lỗi bỏ qua chỉ dẫn tempo trong chế độ dịch Orchestra, khi cùng xuất hiện những chỉ dẫn khác.
• Cải thiện điều kiện và thuật toán xét báo luyến và nối, đặc biệt cho những trường hợp luyến hoa mỹ, luyến thường và nối xuyên bè và khuông.
• Sửa lỗi thiếu báo lại dấu hóa đầu đoạn trong chế độ orchestra.
• Cải thiện điều kiện nhân đôi các dấu articulation trong chế độ dịch orchestra và chamber.
• Cải thiện thuật toán xử lý khi kẹp, lặp và nhân đôi xuất hiện cùng lúc.
• Hỗ trợ gióng theo nốt cho ô nhịp còn lại trong đoạn, thay vì chỉ gióng mỗi ô đầu đoạn.
• Cải thiện báo lại bậc đầu ô nhịp khi ô trước có chia bè kẹp.
• Cải thiện thuật toán xét báo nhân đôi quãng và lặp khi cả hai xuất hiện cùng lúc.
• Sửa lỗi gióng sai vị trí báo số ô nhịp trong chế độ chamber.
• Sửa lỗi không ẩn dấu báo bắt đầu đoạn luyến dài (2 chấm 14), khi đã tắt tùy chọn báo luyến.
• Báo bằng dấu ngoặc luyến cho đoạn chỉ luyến nốt mà không luyến lời.
• Sửa thuật toán dịch nguyên đoạn ca từ bao gồm dấu câu trong kiểu MBC, thay vì tách thành từng phần nhỏ, mà có thể cho ra kết quả chữ nổi không đúng.
• Sửa lỗi dịch ca từ của lời 1 mặc định bằng bảng chữ nổi tiếng Việt.
• Sửa lại chức năng canh giữa cho các thành phần văn bản như tựa bài, tên tác giả, chỉ dẫn tempo v.v. Sẽ luôn chừa ít nhất 3 khoảng trắng ở hai lề và canh giữa.
• Thêm đoạn “Auto-transcribed by Sao Mai Braille software” trong trang thông tin bản nhạc. Với thông tin này, chúng tôi hi vọng sẽ giới thiệu công cụ dịch nhạc SMB đến nhiều người dùng hơn. Bạn có thể tắt thông báo này ở danh sách bật/tắt hiển thị ký hiệu trong trang thiết lập dịch nhạc của hộp thoại Tùy chọn.
• Sửa lỗi ghi mã sai ở đầu dòng nối dài khi dịch với định dạng dòng trên dòng (line-over-line).
• Sửa lỗi bật tắt tùy chọn báo mỗi dấu nối khi nốt vừa luyến và nối.

Những Cải Thiện VÀ Chức Năng Mới Khác

• Dịch văn bản chữ nổi: cập nhật lên thư viện LibLouis 3.33, thêm 4 bảng dịch mới (Coptic, Portuguese 6-dot computer Braille, Telugu and Transliterated with compact diacritics), sửa lỗi và cải thiện nhiều quy tắc dịch cho các bảng ngôn ngữ như Đức, Na Uy, Anh UEB và Hung-ga-ri.
• Toán: sửa lỗi phông chữ khi mở/lưu tập tin DOCX có  biểu thức. Ngoài ra, cập nhật lên thư viện MathCAT 0.68 với rất nhiều cải thiện cho phần đọc và dịch biểu thức.
• Hỗ trợ đi nhanh đến một số thành phần mới trong văn bản, bao gồm bảng, biểu thức, hình ảnh và bản nhạc. Nhấn Ctrl+g mở hộp thoại Goto, Shift+tab đến danh sách thành phần và chọn, tab đến ô nhập số thứ tự của thành phần nằm trong văn bản và Enter.
• Hỗ trợ tìm kiếm và thay thế các thành phần hình ảnh, biểu thức và bản nhạc.
  Tìm kiếm: nhấn Ctrl+F mở hộp thoại tìm kiếm, mặc định con trỏ nằm ở ô nhập nội dung văn bản muốn tìm. Shift+Tab chọn thành phần khác như hình ảnh, biểu thức hoặc bản nhạc, xong nhấn Enter để tìm. Nhấn Esc thoát khỏi hộp thoại. Nhấn F3 tìm kết quả kế, hoặc Shift+F3 tìm kết quả trước.
  Tương tự, muốn tìm và thay thế: nhấn Ctrl+h, mặc định là tìm và thay thế văn bản. Shift+Tab chọn thành phần là hình ảnh/biểu thức/bản nhạc, tab qua nhập nội dung văn bản muốn thay thế. Ví dụ, muốn xóa nhanh tất cả các hình trong văn bản: chọn thành phần hình ảnh, để trống ở nội dung thay thế và kích hoạt nút thay tất cả.
• Sửa lỗi định dạng ngày không hợp lệ và gây ra treo.
• Đã thêm hỗ trợ mã Braille hiển thị ASCII "Danish 1993".
• Hỗ trợ lưu tài liệu có chứa công thức toán học dưới định dạng EPUB bằng công cụ Pandoc của bên thứ ba. Để dùng chức năng lưu kiểu tập tin EPUB, hãy tải xuống công cụ Pandoc từ trang cài đặt Ứng dụng bên thứ ba trong hộp thoại Tùy chọn.
• Cải thiện chức năng sao chép và dán văn bản có định dạng từ Microsoft Word. Ngoài ra, bạn có thể nhấn Ctrl+Shift+V hoặc chọn Dán đặc biệt từ menu Chỉnh sửa để có thêm những tùy chọn dán khác.
• Khi thay đổi hồ sơ âm nhạc, các tùy chọn trong trang cài đặt âm nhạc giờ sẽ được cập nhật và hiện đúngthiết lập.
• Ngăn lỗi báo "list index outbound" khi chương trình đang xử lý một tác vụ nhưng nhận được các phím lệnh khác.
• Bỏ mục chọn ngôn ngữ giao diện trong menu Tools. Để đổi ngôn ngữ giao diện, bạn chỉ cần mở hộp thoại Tùy chọn, trong danh sách ngôn ngữ UI, chọn ngôn ngữ giao diện, kích Ok để lưu lại.
• Cập nhật Jaws script và NVDA add-on. Người dùng Jaws nên cập nhật bản Jaws script mới, bằng cách vào menu Tools -> Install add-on và chọn Jaws script.